Ponad pół wieku TPD


Towarzystwo Przyjaciół Dzieci przejęło dorobek i tradycje Robotniczego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci oraz Chłopskiego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci. Robotnicze Towarzystwo Przyjaciół Dzieci powstało w 1919 roku w Warszawie i stopniowo objęło działalnością cały kraj. "Oryginalna działalność opiekuńczo-wychowawcza zapoczątkowana w 1919 r. przez RTPD była wyrazem buntu i walki lewicy społecznej z istniejącym systemem socjalnym i działalności dobroczynnej, której patronowały ówczesne władze burżuazyjnego państwa" Koncepcja wychowania dzieci robotniczych zakładała zapewnienie opieki, stworzenie warunków do wszechstronnego rozwoju. Realizowano ją poprzez organizowanie różnych form pracy opiekuńczo wychowawczej: domy dziecka, przedszkola, kolonie, półkolonie, poradnie higieniczno-pedagogiczne, czytelnie dziecięce, udzielanie pomocy materialnej w szczególnie trudnych sytuacjach losowych.

0d 1923 r. w dążeniu do szerszego objęcia potrzeb dziecka robotniczego oraz do zwiększenia zasięgu ideowo-wychowawczego oddziaływania rozwinięto nowe formy o charakterze masowym: ogniska i kluby. Potrzeba podjęcia organizacji zajęć pozaszkolnych dla dzieci wynikała także z ówczesnych, rozpaczliwych często warunków mieszkaniowych rodzin robotniczych. Pierwsze ogniska dziecięce RTPD powstały z inicjatywy wydziału PPS w Łodzi. Zadaniem ognisk było udzielanie pomocy dzieciom w odrabianiu lekcji i zapewnienie im należytej opieki...

TPD Od roku 1925 podejmują działalność kluby dziecięce, a następnie niedzielne kluby rozrywkowe. Zadaniem tych placówek było kształcenie kultury etycznej, estetycznej i fizycznej wśród dzieci. W określonych dniach kluby organizowały zbiorowe imprezy: zabawy, przedstawienia amatorskich teatrzyków dziecięcych, wycieczki; krzewiły czytelnictwo, rozwijały zajęcia sportowe. "RTPD w toku działalności praktycznej wypracowało koncepcję wszechstronnego wychowania dziecka w środowisku jego zamieszkania. Istotnym elementem opieki środowiskowej organizowanej przez RTPD było integrowanie oddziaływań placówek oświatowo wychowawczych, zdrowotnych z siłami społecznymi w oparciu o bezpośrednie zaangażowanie rodziców i dzieci. RTPD jako jedyna w zasadzie organizacja opiekuńczo wychowawcza dysponowała w ostatnich latach okresu międzywojennego pełnym programem organizacji opieki nad dzieckiem proletariackim, który w pełni mógłby zaspokoić potrzeby świata pracy. W programie tym stwierdzano, że: dopóki zmiana ustroju społecznego i gospodarczego nie zapewni wszystkim rodzinom pracy i dobrobytu, należy podejmować zdecydowaną walkę o zapewnienie dziecku proletariackiemu opieki wychowawczej i możliwości nowego wychowania...

W latach 1937-38 działalność RTPD obejmowała ponad 20 tyś. dzieci." 3 Po wyzwoleniu, już w 1944 roku reaktywowano działalność Robotniczego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci, któremu państwo udzieliło wszechstronnej pomocy. Pierwsze lata powojenne były szczególnie trudne i dla dzieci, z których wiele wymagało specjalnej troski ze strony państwa i sił społecznych. Ogniwa RTPD stały się głównymi ośrodkami aktywizacji sił społecznych na rzecz dzieci na terenie miast. Na wsi, gdzie potrzeby opiekuńczo-wychowawcze były także duże zorganizowano Chłopskie Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Zarówno w mieście jak i na wsi podjęto szeroki wachlarz różnych form opieki nad dziećmi i młodzieżą.

Towarzystwa organizowały i prowadziły:
  • zakłady opiekuńczo-wychowawcze dla dzieci osieroconych;
  • poradnie higieniczno-lekarskie;
  • izby dworcowe dla matek z małymi dziećmi;
  • punkty opieki nad matką i dzieckiem w środowisku wiejskim;
  • prewentoria, sanatoria, kolonie lecznicze;
  • dożywianie dzieci słabych, zagrożonych chorobą, chorych;
  • półkolonie i kolonie wypoczynkowe;
  • żłobki, przedszkola, dziecince;
  • ogrody jordanowskie, świetlice, biblioteki, imprezy rozrywkowe;
  • szkoły ogólnokształcące i zawodowe;
  • internaty i bursy.

Współpraca RTPD i ChTPD, podejmowanie tych samych problemów i form opieki nad dzieckiem polskim spowodowały podjęcie decyzji o połączeniu obu Towarzystw. W wyniku prac przygotowawczych, które trwały około 10 miesięcy, zjazd zjednoczeniowy w dniu 13 maja 1949 roku powołał Towarzystwo Przyjaciół Dzieci. Przyjęty statut głosił: "Towarzystwo Przyjaciół Dzieci jest robotniczo-chłopską instytucją wychowawczą i opiekuńczą. Celem Towarzystwa jest najściślejsze współdziałanie z Państwem Ludowym w dziele socjalistycznego wychowania młodego pokolenia. Działalność swą Towarzystwo będzie prowadziło w oparciu o związki zawodowe i związki samopomocy chłopskiej". W latach pięćdziesiątych państwo coraz szerzej przejmowało organizację opieki ograniczając jednocześnie działalność organizacji społecznych. W stosunku do TPD podjęto decyzję o likwidacji w dniu 31 X 1952 r. Towarzystwo kontynuowało jednak nadal swoją działalność, jakkolwiek w ograniczonym zakresie. W latach 1953-1956 skupiono się na organizowaniu szkół świeckich, podejmowaniu w nich działalności opiekuńczo wychowawczej, głównie systematycznej pracy z rodzicami, szerzeniu kultury pedagogicznej. Przemiany społeczno-polityczne, które dokonały się pod koniec 1956 roku, miały istotny wpływ na politykę opiekuńczą państwa. Powstał sprzyjający klimat dla rozwoju społecznych inicjatyw, a wraz z tym doszło do reaktywowania działalności Towarzystwa Przyjaciół Dzieci. W dniu 26 maja 1957 roku na Krajowym Zjeździe Towarzystwa w Warszawie uchwalono nowy statut oraz deklarację programową.

W oparciu o nowe założenia programowe i organizacyjne Towarzystwo przystąpiło do:
  • organizacji działalności opiekuńczo-wychowawcze j w oparciu o siły i środki społeczne;
  • tworzenia masowej organizacji poprzez wprowadzenie (wzorem ChTPD) nowego oddolnego ogniwa - koła TPD;
  • organizowania pomocy dzieciom w oparciu o rodzinę dziecka, świadomie zmierzając nie do jej zastępowania;
  • ale aktywizowania pomocy w wypełnianiu obowiązków rodzicielskich;
  • uzupełniania działalności prowadzonej przez państwo na rzecz dzieci i młodzieży;
  • współudziału w tworzeniu, wraz z innymi organizacjami, społecznego frontu wychowania;
  • wypracowania nowych form opieki i wychowania mogących mieć istotny wpływ na prawidłowy rozwój fizyczny i psychiczny młodego pokolenia.

Przyjęte założenia realizowano poprzez różnorodne formy działalności profilaktycznej i kompensacyjnej z dziećmi i ich rodzicami. W ciągu czterdziestolecia Polski Ludowej Towarzystwo Przyjaciół Dzieci stało się najbliższym partnerem państwa w trosce o dziecko, jego potrzeby biologiczne, psychospołeczne, ekonomiczne.